ارث زن و شوهر

مسائل اختصاصی

بهجت: مسأله 2246- زن و شوهر در ازدواج دائم با وجود جمیع طبقات سه گانه ای که گفته شد از یکدیگر ارث می برند و وجود هیچ یک از این طبقات مانع ارث بردن آن دو از یکدیگر نیست.

زنجانی: مسأله 2782- زن و شوهر همراه با جمیع طبقات به تفصیلی که می آید از یکدیگر ارث می برند.

(مسأله 2770) اگر زنی بمیرد1 و اولاد نداشته باشد، نصف همه مال را شوهر او بقیه را ورثه دیگر می برند و اگر از آن شوهر یا از شوهر دیگراولاد داشته باشد، چهار یک همه مال را شوهر و بقیه را ورثه دیگر می برند.

1- اراکی، مکارم: اگر زن دائمی بمیرد...

*****

فاضل: مسأله- اگر زنی که اولاد ندارد بمیرد و شوهر داشته باشد نصف تمام مال او به شوهر می رسد و بقیه مال او به ورثه دیگر طبق مسائل گذشته می رسد و در این مسأله فرق نمی کند که شوهر اولاد داشته باشد یا نداشته باشد. و اگرزنی که فرزند داشته باشد بمیرد سهم شوهر او  تمام مال میّت می شود بقیّه اموال او به ورثه دیگر می رسد و فرقی نمی کند که فرزندان زن از این مرد باشد یا شوهر دیگر و فرقی نمی کند که شوهرفرزند  داشته باشد یا خیر.

مظاهری: مسأله- اگر زن دائم بمیرد و اولاد نداشته باشد نصف همه مال را شوهر او مى‏برد و اگر اولاد داشته باشد یک چهارم مال او را شوهر مى‏برد. و اگر مرد بمیرد و اولاد نداشته باشد زن دائم او یک چهارم مال او را مى‏برد و اگر اولاد داشته باشد یک هشتم مال را مى‏برد. و زن از مطلق ما یملک زوج ارث مى‏برد. ولى از خانه مسکونى قیمت آن را ارث مى‏برد و از عین خانه ارث نمى‏برد. اما اگر زن از میّت بچّه دارد، سزاوار است از عین خانه به او ارث دهند.

[و] اگر زنى بمیرد و وراثى غیر از شوهر نداشته باشد همه اموال او به شوهر مى‏رسد و اگر مردى بمیرد و وراثى غیر از زن نداشته باشد یک چهارم مال به زن مى‏رسد، و بقیه مال حاکم شرع است، و اگر کسى بمیرد و اصلاً وارث نداشته باشد همه ارث او مال حاکم شرع است.

(مسأله 2771) اگر مردی بمیرد و اولاد نداشته باشد، چهار یک مال او را زن1 و بقیه را ورثه دیگر می برند و اگراز آن زن یا از زن دیگر اولاد داشته باشد، هشت یک مال را زن و بقیه را ورثه دیگر می برند 2و زن از همه اموال منقول ارث می برد ولی از زمین و قیمت آن ارث نمی برد 3 و نیز از خود هوایی ارث نمی برد مثل بنا و درخت و فقط از قیمت هوایی ارث می برد.

1- اراکی ،مکارم: زن دائمی...

2- زنجانی: و زن از زمین خانه و باغ و زراعت و زمین های دیگر ارث نمی برد نه از خود زمین و نه از قیمت آن، و از ساختمان و زراعت و درختان و چیزهای دیگر که بر روی زمین استقرار دارد ارث می برد ولی ورثه دیگر می توانند این چیزها را قیمت کرده و سهم زن را از قیمت آنها بپردازند وزن باید آن را بپذیرد.

3- مکارم: خواه زمین خانه باشد یا باغ، یا زمین زراعتی و مانند آن و نیز از خود هوایی ساختمان ارث نمی برد، مثل بنا و درخت، امّا باید هوایی را قیمت کنند و از قیمت آن سهم ارث او را بدهند.

نوری: چه زمین خانه مسکونی، چه زمین باغ و زراعت و زمین های دیگر...

بهجت: چه زمین خانه مسکونی باشد یا زمین باغ و زراعت و غیر آن، و از قیمت هوایی مثل بنا و درخت ارث می برد و بنابر أظهر با رضایت وارثان از خود هوایی هم می تواند ارث ببرد و بنابرأظهر درآنچه که گفته شد فرق ندارد، زن از این شوهر اولاد داشته باشد یا نه، اگر چه احتیاط در مورد زن بچه دار در ارث بردن از زمین، خوب است.

گلپایگانی: زن از زمین ارث نمی برد، نه از خود زمین و نه از قیمت آن، چه زمین خانه مسکونی باشد یا زمین باغ و زراعت و زمینهای دیگر و نیز از عین هوایی بنا و اشجار ارث نمی برد ولی قیمت آنها و قیمت درخت و زراعت و ساختمانی که درزمین باغ و زراعت و زمینهای دیگر است ارث می برد.

خوئی، سیستانی، تبریزی: زن از زمین خانه و باغ و زراعت و زمینهای دیگر ارث نمی برد، نه از خود زمین و نه از قیمت آن، و نیز از خود هوایی خانه ، مانند بنا و درخت ارث نمی برد ولی ازقیمت آنها ارث می برد و همچنین است درخت (خوئی،: و زراعت) و ساختمانی که در زمین باغ و زراعت و زمین های دیگر (تبریزی: و أظهر آن است که زن از خود زراعت ارث می برد-سیستانی: ولی نسبت به میوه هایی که در وقت فوت شوهر بر درختان است از عین آنها ارث می برد.)

وحید: زن از زمین خانه و باغ و زراعت و زمینهاى دیگر ارث نمى برد، نه از خود زمین و نه از قیمت آن، و از خود هوایى خانه مانند بنا و درخت ارث مى برد، ولى اگر بقیه ورثه قیمت بنا و درخت را بخواهد بدهد، باید زن قبول کند، و همچنین است حکم درخت و زراعت و ساختمانى که در زمین باغ و زراعت و زمینهاى دیگر است.

صافی: زنی که از میت فرزند ندارد از زمین خانه ارث نمی برد ، نه از خود زمین و نه از قیمت آن ولی از قیمت هوایی آن ارث می برد، چنانچه از سایر ترکه میّت ارث می برد. اما زنی که از میّت فرزند دارد، از همه اموال او ارث می برد.

مظاهری:رجوع کنید به ذیل مساله 2770

*****

فاضل: مسأله- اگر مردی  که فرزند ندارد بمیرد  اموال او به زن و بقیه اموال او به ورثه دیگر می رسد که طبق مسائل سابق بین آنان تقسیم می شود و اگر میّت فرزند داشته باشد سهم زن  اموال او می شود، در کلیّه مسائل سابق که سهم الارث زن بیان شد:

الف: زن از اموال منقول شوهر ارث می برد.

ب: زن از قیمت تأسیسات و ساختمان و درختان ارث می برد ولی از عین آنها ارث نمی برد.

ج: زن از زمین های شوهر خود به طور کلّی (نه از اصل و نه از قیمت) ارث نمی برد.

سبحانی:مساله- اگر مردى بمیرد و اولاد نداشته باشد، چهار یک مال او را زن دائمى و بقیه را ورثه دیگر مى برند. و اگر از آن زن و زن دیگرى اولاد داشته باشد، هشت یک اموال منقول را زن، و بقیّه را ورثه دیگر مى برند. و امّا غیر منقول از زمین مسکونى و قیمت آن ارث نمى برد و نیز از خود هوائى مثل ساختمان و درخت ارث نمى برد بلکه از قیمت آن ارث مى برد، همچنان که از زمین باغ و زراعت ارث مى برد.

مسأله اختصاصی

زنجانی: مسأله 2785- زن و شوهری که به ازدواج موقت به عقد هم در آمده اند از یکدیگر ارث نمی برند، مگر در ضمن عقد ازدواج موقت شرط ارث بردن شده باشد که هر کدام که یک چنین شرطی برای او شده، همچون زن و شوهر دائمی ارث می برد.

(مسأله 2772) اگرزن بخواهد در چیزی که از آن ارث نمی برد1 تصرّف کند، باید از ورثه دیگر اجازه بگیرد، و نیز ورثه تا سهم زن را نداده اند، بنابراحتیاط واجب2 نباید در بنا و چیزهایی که زن از قیمت آنها ارث می برد بدون اجازه او تصرّف کنند3 و چنانچه پیش از دادن سهم زن، اینها را بفروشند در صورتی که زن معامله را اجازه دهد، صحیح وگرنه نسبت به سهم او باطل است.

این مسأله در رساله آیات عظام: فاضل و مظاهری نیست.

1-  مکارم: مانند زمین و بنای خانه...

سبحانی: مانند خانه مسکونی یا هوایی که از عین آن ارث نمی برد و از قیمت آن ارث می برد...

2- [عبارت «بنابراحتیاط واجب» در رساله آیات عظام: اراکی و نوری نیست]

3-اراکی: تصرّفی کنند که موجب از بین رفتن حقّ زن می شود...

مکارم: ورثه دیگر تا سهم زن را از قیمت هوایی نداده اند (مانند بنای خانه) نباید بدون اجازه زن در آن تصرّف کنند...

سبحانی: ورثه تا سهم زن را نداده اند; نباید در چیزهائى که زن از عین و یا قیمت آنها ارث مى برد، بدون اجازه او تصرف کنند

بهجت: رجوع کنید به ذیل مسأله 2771.

*****

گلپایگانی، صافی: مسأله- اگر زن بخواهد در چیزهایی که از آنها ارث نمی برد، مانند زمین و خانه مسکونی . تصرف کند، باید از ورثه دیگر اجازه بگیرد و نیز احتیاط مستحبّ آن است *که ورثه تا سهم زن را نداده اند، در چیزهای که زن از قیمت آنها ارث می برد مانند بنا و درخت، بدون اجازه تصرف نکنند*و چنانچه پیش از دادن سهم زن، اینها را بفروشند، معامله صحیح است و محتاج به اجازه زن نیست..

. زنجانی: زمین و خانه مسکونی...

*زنجانی: احتیاط آن است...

*خوئی، سیستانی، تبریزی: جایز نیست که ورثه تا سهم زن را نداده اند، در چیزهایی که زن از قیمت آنها ارث می برد، مانند بنا و درخت بدون اجازه او تصرّف کنند.

.زنجانی: درصورتی که زن معامله را اجازه دهد، صحیح و گرنه بنابراحتیاط نسبت به سهم زن باطل است و اگر خریدار ازاین موضوع آگاه نباشد، می تواند به خاطر این که تمام چیزی را که خریده، به دستش نرسیده، معامله را بهم بزند.

وحید: مسأله- اگر زن بخواهد در چیزهایى که از آنها ارث نمى برد ـ مانند زمین خانه ـ تصرّف کند، باید از سایر ورثه اجازه بگیرد، و همچنین سایر ورثه تا سهم زن را از هوایى مانند بنا و درخت هر چند از قیمت نداده اند، نمى توانند بدون اجازه او در آنها تصرّف کنند.

مسأله اختصاصی

بهجت: مسأله 2249- اگر زن غیر از شوهر وارثی ندارد، بنابرأقوی همه مال به شوهر می رسد ولی اگر شوهر غیر از زن وارث ندارد زن سهم خود را که چهار یک( ) است می برد و بقیه بنابر أقرب ، از آن  امام علیه السلام است.

(مسأله 2773) اگر بخواهند بنا و درخت و مانند آن را قیمت نمایند 1باید حساب کنند و اگرآنها بدون اجاره در زمین بمانند تا از بین بروند، چقدر ارزش دارند و سهم زن را از آن قیمت بدهند2.

این مسأله در رساله آیت الله مظاهری نیست.

1- وحید: که سهم زن را از آن قیمت بدهند...

2- مکارم: باید چنین حساب کنند که اگر آنها بادادن مال الاجاره در آن زمین باقی بماند چقدر ارزش دارد ، پس سهم زن را از قیمت آن بدهند.

سیستانی: باید همانطور که نزد کارشناسان قیمت گذاری معمول است، آنها را بدون در نظر گرفتن خصوصیت زمینی که در آن هستند حساب کنند چقدر ارزش دارند، نه این که آنها را کنده شده از زمین فرض نمایند و قیمت گذارند، یا این که قیمت آنها را در حالی که بدون اجاره در همین زمین باقی بمانند حساب کنند.

*****

فاضل: مسأله- برای قیمت گذاری درختان و ساختمان و تأسیسات می توانند همانطور که قیمت گذاران امروزه برای تقویم کلّ زمین و ساختمان عمل میکنند یعنی زمین را جداگانه و درختان و تأسیسات و ساختمان را هم جداگانه قیمت کنند و نمی توانند به واسطه اینکه زن از زمین ارث نمی برد از قیمت درختان و تأسیسات و ساختمان کسر کنند.

بهجت: مسأله- اگر برای پرداخت سهم زن بخواهند بنا و درخت و مانند آن را قیمت نمایند باید اجزای آن را قیمت کنند، ولی احتیاط مستحب در این است که ببینند اگر آنها بدون اجاره در زمین بمانند تا از بین بروند چقدرارزش دارند، و آن را برای پرداخت مبنا قرار دهند.

(مسأله 2774) مجرای آب قنات و مانند آن حکم زمین را دارد و آجر و چیزهایی که در آن به کار رفته در حکم ساختمان است1.

این مسأله در رساله آیات عظام: بهجت و مظاهری نیست.

1- سیستانی: اما نسبت به خود آب از عین آن ارث می برد.

*****

فاضل: مسأله- چاه و مجرای آب قنات و آبی که به تدریج از قنات یا چاه خارج می شود هم حکم زمین را دارد و زن از آن ارث نمی برد بلی از آبی که در هنگام فوت میت در چاه یا منشأ قنات وجود دارد مثل میوه  درخت ارث می برد . زن از تمام تأسیسات و اجزاء ساختمان مثل کنتور آب و برق و گاز، سیم کشی و لوله کشی و چیزهایی که معمولا در خرید خانه همراه خانه معامله شده و عرفا جز خانه محسوب می شود ارث می برد.

مسأئل  اختصاصی

فاضل: مسأله 2936-زن بنابر آنچه بیان شد تنها از قیمت اموال غیر منقول ارث میبرد لذا نمى تواند به مقدار سهم الارث خود عین اموال را مطالبه کند همانطور که سایر ورثه هم باید پول اموال غیر منقول را به زن بدهند البته اگر با هم مصالحه کنند مانعىندارد.

فاضل: مسأله 2937- زن از قیمت اموال غیر منقول در حال فوت متوفى ارث میبرد بنابر این اگر بعد از فوت میت اموال افزایش قیمت داشت زن از قیمت افزوده شده ارث نمیبرد همانطور که از سایر نماءات و منافع ان ارث نمیبرد البته در صورت افزایش قیمت مصالحه با زن میت بسیارپسندیده است خصوصا اگر ندادن قیمت به جهت تاخیر ورثه صورت گرفته باشد.

(مسأله 2775) اگر میّت بیش از یک زن داشته باشد، چنانچه اولاد نداشته باشد، چهار یک مال و اگر اولاد داشته باشد، هشت یک مال به شرحی که گفته شد1، به طور مساوی بین زنهای عقدی او قسمت می شود2، اگر چه شوهر با هیچ یک از آنان یا بعض آنان نزدیکی نکرده باشد. ولی اگر در مرضی که به آن مرض از دنیا رفته زنی را عقد کرده و با او نزدیکی نکرده است، آن زن از او ارث نمی برد و حق مهر هم ندارد3.

1- مکارم: به طور مساوی میان زنان او تقسیم می شود، خواه شوهر با آنها نزدیکی کرده باشد یا نه، امّا اگر مرضی که به آن مرض از دنیا رفته زنی را عقد کرده، در صورتی ارث از او می برد که با او نزدیکی کرده باشد.

2- گلپایگانی، خوئی، تبریزی، سیستانی، صافی، زنجانی، بهجت: بطور مساوی بین زنان او (بهجت: زنهای دائمی او) قسمت می شود...

3- صافی: و اگر در آن مرض به مرض یا علت دیگر بمیرد احتیاط آن است که زن با سایر ورثه در مهر و ارث مصالحه نمایند و زن احتیاطاً عدّه وفات نگاه بدارد.

بهجت: اگر مردی در حال مرض با زنی ازداوج دائم نماید و در آن مرض بمیرد و نزدیکی هم نکرده باشد، زن از آن مرد ارث نمی برد، و حق مهر هم ندارد ، و اگر نزدیکی کرده باشد و یا از آن مرض خوب شده و به غیر آن مرض از دنیا رفته باشد، آن زن هم از او ارث می برد و هم حقّ مهر دارد و اگر زنی که شوهرش با او نزدیکی نکرده، در زمان مریضی شوهر از دنیا رفت، شوهر از آن زن ارث نمی برد و حقّ مهر هم برای زن نیست بنابرأظهر، اگر چه احتیاط مستحبّ در صلح است.

*****

فاضل: مسأله- اگر میّت بیش از یک زن داشته باشد:

الف: چنانچه میّت فرزند نداشته باشد امول میّت بین آنها بالسویه تقسیم می شود.

ب: اگر میّت فرزند داشته باشد  اموال او بین زنها بالسویه تقسیم می شود. ‌

مظاهری: مسأله- اگر میّت بیش از یک زن دائم داشته باشد یک چهارم مال یا یک هشتم مال به طور مساوى بین آنان قسمت مى‏شود، گرچه شوهر با هیچ یک از آنان یا بعض آنان نزدیکى نکرده باشد، ولى اگر در مرضى که به آن مرض از دنیا رفته زنى را عقد کرده و با او نزدیکى نکرده است، آن زن از او ارث نمى‏برد و حقّ مهر هم ندارد، ولى اگر زن در حال مرض شوهر کند و به همان مرض بمیرد شوهرش گرچه با او نزدیکى نکرده باشد از او ارث مى‏برد.

مسائل اختصاصی

فاضل: مسأله 2939- اگر تنها وارث میّت همسر او باشد و هیچیک از ورثه دیگر در طبقات سه گانه نباشند:

الف: اگر وارث شوهر باشد تمام مال میّت به او می رسد.

ب: اگر وارث فقط زن میّت باشد تنها  اموال میّت طبق بیان سابق به او می رسد و بقیّه مال میّت در اختیار مجتهد جامع الشرائط قرار می گیرد.

فاضل: مسأله 2940- اگر زن مهریّه خودش را نگرفته باشد و نبخشیده باشد بعد از مرگ شوهر می تواند آن را مطالبه کند و ورثه باید از اصل مال میّت مهریه زن را مثل بقیه دیون میّت بدهند.

فاضل: مسأله 2941- آنچه مرد برای زن خریده و به او هدیه نموده ملک زن شده و جزء اموال میّت محسوب نمی شود ولی آنچه خریده و در اختیار زن قرار داده مثل اکثر وسائل منزل جزء اموال او محسوب شده و بین ورثه تقسیم می شود.

فاضل: مسأله 2942- اگر زن در طول زندگی مشترک کار کرده باشد یا مالی بدست آورده باشد ملک خودش می باشد و جزء اموال شوهر محسوب نمی شود.

فاضل: مسأله 2943- اگرزن اموال یا حقوق خود را در اختیار شوهر قرار داده باشد:

الف: اگر آنها را به شوهر بخشیده باشد نمی تواند آن را مطالبه کند.

ب: اگر اموال خود را در اختیار شوهر قرار داده باشد و شوهر آن را مصرف کرده باشد نمی تواند آن را مطالبه کند.

ج: اگر اموال خود را در اختیار شوهر قرار داده باشد و شوهر آن را مصرف نکرده باشد می تواند آن را مطالبه کند.

د: اگر اموال و حقوق خود را به شوهر قرض داده باشد می تواند همان مبلغ را مطالبه کند.

ه: اگراموال و حقوق خود را به شوهر داده تا با آن چیزی را به شراکت بخرد در آن چیز با شوهر شریک می باشد و حقّ دارد سهم شراکت خود را مطالبه کند.

و:البتّه در تمام موارد مذکور احتیاط این است که با ورثه دیگر مصالحه کنند.

فاضل: مسأله 2944- زن و شوهر در صورتی که ازدواج دائم نموده باشند از همدیگر ارث می برند و اگر ازدواج موقت کرده باشند ولو مدّت آن طولانی باشد از همدیگر ارث نمی برند.

فاضل: مسأله 2945- زن و شوهر در صورتی که ازدواجشان به هر علّتی باطل باشد ولو آنها ندانند از همدیگر ارث نمی برند.

الف: اگر انسان در مرضی که احتمال مرگ او می رود ازدواج کند و با آن زن نزدیکی نکند تا از دنیا برود این ازدواج باطل است و زن از مرد ارث نمی برد همانطور که استحقاق مهریه را هم ندارد.

ب: اگر انسان با یکی از زنهایی که ازدواج با آنها باطل است ازدواج کند و یکی از آنها بمیرد از همدیگر ارث نمی برند هرچند در صورت جهل به مسأله استحقاق مهر المثل دارد و می تواند آن را مطالبه کند.

ج: اگر زنی که مریض است با مردی ازدواج کندازدواج صحیح است ولو قبل از همبستر شدن، زن بواسطه آن مرض بمیرد شوهر از او ارث می برد.

(مسأله 2776) اگر زن در حال مرض، شوهر کند و به همان مرض بمیرد، شوهرش اگر چه با او نزدیکی نکرده باشد، از او ارث می برد.

بهجت،مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 2775.

فاضل: رجوع کنید به مسأله اختصاصی 2949 بند ج، قبل ازهمین مسأله.

(مسأله 2777) اگر زن را به ترتیبی که در احکام طلاق گفته شد، طلاق رجعی بدهند و در بین عدّه بمیرد1، شوهر از او ارث می برد. و نیز اگر شوهر در بین عدّه زن بمیرد2، زن از او ارث می برد3 ولی اگر بعد از گذشتن عدّه رجعی4 یا در عدّه طلاق بائن یکی از آنان بمیرد، دیگری از او ارث نمی برد.

1-بهجت: قبل از اتمام عدّه بمیرد...

2-بهجت: قبل از اتمام عدّه زن بمیرد...

3-مکارم: ولی در عدّه طلاق بائن هرگاه یکی از آنان بمیرد دیگری از او ارث نمی برد.

4-خوئی، تبریزی، زنجانی، سیستانی،وحید: بعد از گذشتن عدّه...

*****

فاضل: مسأله- در صورتی که زن و شوهر طلاق گرفته باشند:

الف: اگر طلاق رجعی باشد و قبل از پایان عدّه زن یا شوهر بمیرند دیگری از او ارث می برد.

ب:اگر طلاق بائن باشد از همدیگر ارث نمی برند ولو هنوز عده تمام نشده باشد.

ج: اگر شوهر در حال بیماری زن خود را طلاق دهد و قبل از گذشتن دوازده ماه قمری بمیرد زن از او با سه شرط زیر ارث می برد:

1- هنوز ازدواج نکرده باشد.

2- شوهر زن را بدون درخواست زن طلاق داده باشد.

3- شوهر بر اثر همان بیماری مرده باشد.

اگر زن طلاق خلع بگیرد یا مرد بر اثر دیگری غیر از بیماری مذکور بمیرد زن از او ارث نمی برد.

مظاهری:مساله- اگر زن را طلاق رجعى بدهند و در بین عدّه یکى از زن یا شوهر بمیرد، از یکدیگر ارث مى‏برند.

(مسأله 2778) اگر شوهر در حال مرض، عیالش را طلاق دهد1 و پیش از گذشتن دوازده ماه هلالی بمیرد، زن با سه شرط2 از او ارث می برد3.

اول:آن که در این مدت شوهر دیگر نکرده باشد 4.

دوم: بواسطه بی میلی به شوهر، مالی به او نداده باشدکه به طلاق دادن راضی شود، بلکه اگر چیزی هم به شوهر ندهد ولی طلاق به تقاضای زن باشد، باز هم ارث بردنش اشکال دارد5.

سوم: شوهر در مرضی6 که در آن مرض زن را طلاق داده، بواسطه آن مرض یا به جهت دیگری بمیرد7، پس اگر از آن مرض خوب شود و به جهت دیگری از دنیا برود، زن از او ارث نمی برد8.

1-بهجت: اگر چه طلاق بائن باشد...

2-بهجت: دو شرط...

3-سیستانی: چه طلاق رجعی باشد چه بائن...

مکارم: «اول» اینکه شوهر در همان مرض از دنیا برود. «دوم» اینکه زن بعد از طلاق و گذشتن عدّه، شوهر نکند. «سوم» آنکه طلاق به رضایت زن نباشد و اگر با رضایت او باشد، ارث بردنش مشکل است.

4-خوئی، تبریزی،وحید: و درصورتی که شوهر کرده باشد احتیاط (وحید: احتیاط واجب)این است که صلح نمایند...

سیستانی: و در صورتی که شوهر کرده باشد ارث نمی برد، هر چند احتیاط مستحبّ این است که صلح نمایند...

5-زنجانی،وحید: ارث بردن محلّ اشکال است...

تبریزی: دوم: آنکه راضی به طلاق شوهر نبوده و طلاق شوهر نیز به قصد منع او از ارث باشد و در غیر این صورت ارث بردن زن اشکال دارد...

سیستانی: دوم: آن که طلاق به درخواست و رضای زن انجام نگرفته باشد، وگرنه ارث نمی برد، خواه چیزی به شوهر داده باشد که او را طلاق دهد یا نه...

 [مورد دوم دررساله آیت الله بهجت نیست]

سبحانی:دوم:طلاق به تقاضاو رضایت زن نباشد...

6-بهجت: دوم: آن که شوهر در ادامه همان مرضی...

7-گلپایگانی، صافی: بواسطه آن مرض بمیرد...

8-گلپایگانی، صافی: و اگر از آن مرض خوب نشد، لکن به مرض دیگر از دنیا رفت بنابر احتیاط لازم زن با سایر ورثه مصالحه نمایند.

سیستانی: مگر اینکه فوت او در عدّه رجعی باشد.

فاضل: رجوع کنید به ذیل مسأله 2777.

*****

مظاهری:مساله- اگر شوهر در حال مرض عیالش را طلاق دهد و پیش از گذشتن یک‏سال قمرى در همان مرض بمیرد، اگر زن شوهر دیگر نکرده باشد و طلاق به تقاضاى او نباشد از مرد ارث مى‏برد.

(مسأله 2779) لباسی که مرد برای پوشیدن زن خود گرفته اگر چه زن آن را پوشیده باشد، بعد از مردن شوهر، جزء مال شوهر است1.

این مساله در رساله آیات عظام:فاضل وبهجت نیست.

1-زنجانی: مگر ثابت شود که شوهر آن را به ملکیّت زن خود درآورده است.

سیستانی: مگر اینکه به زن تملیک کرده باشد و زن حق دارد به عنوان نفقه از شوهر، مطالبه تملیک لباس کند.

سبحانی:مگر اینکه به او تملیک کرده باشند.

*****

مکارم: مسأله- لباس و زینت آلات و مانند آنها که مرد برای همسرش می گیرد مال همسر اوست، مگر این که ثابت شود که قصد تملیک نکرده، بلکه جنبه عاریتی داشته باشد.

مظاهری:مساله- آنچه که مرد براى استفاده زن گرفته است نظیر لباس و زیور آلات و مانند اینها، بعد از مردن شوهر، جزو مال شوهر است.

مسأله اختصاصی

بهجت: مسأله 2255- زنی که به عقد موقت به نکاح مردی درآمده از مرد ارث نمی برد و مرد نیز از او ارث نمی برد امّا ارث بین پدر و فرزند یا مادر و فرزند ثابت است.