استفتائات نماز جمعه از حضرت آیت الله العظمــی امام خامنه ای(مدظله)
سؤال 607: معناى وجوب تخییرى در مسأله نماز جمعه چیست؟
پاسخ: معناى آن این است که مکلّف در اداى فریضه واجب ظهر روز جمعه بین خواندن نماز جمعه یا نماز ظهر مخیر است.
سؤال 608: نظر جنابعالى در مورد شرکت نکردن در نماز جمعه بر اثر بى‌مبالاتى، چیست؟
پاسخ: ترک حضور و شرکت نکردن در نماز عبادى سیاسى جمعه به خاطر اهمیت ندادن به آن، شرعاً مذموم است.
سؤال 609: بعضى از مردم به دلیل عذرهاى واهى و گاهى بر اثر اختلاف دیدگاهها، در نماز جمعه شرکت نمىکنند، نظر جنابعالى در این‌باره چیست؟
پاسخ: نماز جمعه هرچند واجب تخییرى است، ولى خوددارى از شرکت در آن به‌صورت دائمى وجه شرعى ندارد.
سؤال 610: آیا اقامه نماز جماعت ظهر همزمان با اقامه نماز جمعه در مکان دیگرى نزدیک محل اقامه نماز جمعه جایز است؟
پاسخ: این کار فى‌نفسه اشکال ندارد و موجب برائت ذمّه مکلّف از فریضه ظهر جمعه مىشود، زیرا در عصر حاضر، نماز جمعه واجب تخییرى است، ولى با توجه به اینکه اقامه نماز جماعت ظهر در روز جمعه در مکانى نزدیک محل اقامه نماز جمعه باعث تفرقه صفوف مؤمنین مىشود و چه بسا در نظر مردم بىاحترامى و اهانت به امام جمعه و کاشف از بى‌اعتنایى به نماز جمعه است، بنا بر این سزاوار است که مؤمنین اقدام به انجام آن نکنند، و حتى در صورتى که مستلزم مفاسد و حرام باشد، واجب است از اقامه آن اجتناب کنند.
سؤال 611: آیا خواندن نماز ظهر در فاصله زمانى بین نماز جمعه و نماز عصر، جایز است؟ اگر نماز عصر را شخصى غیر از امام جمعه بخواند، آیا اقتدا به او در نماز عصر جایز است؟
پاسخ: نماز جمعه مجزى از نماز ظهر است، ولى خواندن آن بعد از نماز جمعه از باب احتیاط اشکال ندارد و اقتدا در نماز عصر روز جمعه به غیر امام جمعه اشکال ندارد، ولى هرگاه بخواهد با مراعات احتیاط در خواندن نماز ظهر پس از خواندن نماز جمعه نماز عصر را به جماعت بخواند، احتیاط کامل این است که به کسى اقتدا نماید که نماز ظهر را احتیاطاً بعد از نماز جمعه خوانده است.
سؤال 612: اگر امام جمعه نماز ظهر را بعد از نماز جمعه نخواند، آیا مأموم مىتواند آن را احتیاطاً به جا آورد؟
پاسخ: براى او جایز است.
سؤال 613: آیا بر امام جمعه کسب اجازه از حاکم شرع واجب است؟ مراد از حاکم شرع چه کسى است؟ و آیا این حکم در شهرهاى دور دست هم جارى است؟
پاسخ: اصل جواز امامت براى اقامه نماز جمعه متوقف بر این اجازه نیست، ولى ترتب احکام نصب وى براى امامت جمعه متوقف بر این است که منصوب از طرف ولى امر مسلمین باشد و این حکم شامل هر سرزمین و شهرى که ولى امر مسلمین در آن حاکم و مطاع است، مىشود.
سؤال 614: آیا جایز است امام جمعه منصوب در صورت نبودن مانع یا معارض نماز جمعه را در غیر از مکانى که براى آنجا نصب شده، اقامه نماید؟
پاسخ: این عمل فى‌نفسه جایز است، ولى احکام انتصاب براى امامت جمعه بر آن مترتب نمىشود.
سؤال 615: آیا انتخاب امام جمعه موقت باید به وسیله ولى فقیه باشد یا اینکه خود ائمه جمعه مىتوانند افرادى را به عنوان امام جمعه موقت انتخاب نمایند؟
پاسخ: جایز است امام جمعه منصوب شخصى را به عنوان جانشین موقت براى خودش انتخاب کند، ولى بر امامت فرد نائب، احکام انتصاب از طرف ولى فقیه مترتب نمىشود.
سؤال 616: اگر مکلّف امام جمعه منصوب را عادل نداند و یادر عدالت او شک داشته باشد، آیا براى حفظ وحدت مسلمانان مىتواند به او اقتدا کند؟ آیا کسى که در نماز جمعه شرکت نمىکند، جایز است دیگران را تشویق به عدم حضور در آن نماید؟
پاسخ: اقتدا به کسى که او را عادل نمىداند و یا در عدالت وى شک دارد، صحیح نیست و نماز جماعت او هم صحیح نمىباشد، ولى حضور و شرکت در نماز جماعت براى حفظ وحدت اشکال ندارد، و در هر صورت حق ندارد دیگران را ترغیب و تشویق به عدم حضور در نماز جمعه کند.
سؤال 617: شرکت نکردن در نماز جمعه که براى مکلّف دروغگویى امام جمعه آن ثابت شده است، چه حکمى دارد؟
پاسخ: مجرد کشف خلاف چیزى که امام جمعه گفته، دلیل بر دروغگویى او نیست، زیرا ممکن است گفته او از روى اشتباه یا خطا و یا توریه باشد، و سزاوار نیست انسان به مجرد توهّم خروج امام جمعه از عدالت، خود را از برکات نماز جمعه محروم نماید.
سؤال 618: آیا تشخیص و احراز عدالت امام جمعه منصوب از طرف امام راحل یا ولى فقیه عادل، بر مأموم واجب است، یا اینکه انتصاب او به امامت جمعه براى اثبات عدالت وى کافى است؟
پاسخ: اگر نصب او به امامت جمعه موجب وثوق و اطمینان مأموم به عدالت وى شود، در صحّت اقتدا به او کافى است.
سؤال 619: آیا تعیین امام جماعت براى مساجد از طرف علماى مورد اطمینان، یا تعیین ائمه جمعه از طرف ولىّ امر مسلمین، نوعى شهادت بر عدالت آنان محسوب مىشود یا اینکه باید درباره عدالت آنان تحقیق شود؟
پاسخ: اگر نصب امام جمعه یا جماعت موجب اطمینان به عدالت وى شود، اقتدا به او جایز است.
سؤال 620: در صورت شک در عدالت امام جمعه و یا خداى نکرده یقین به عدم آن، آیا اعاده نمازهایى که پشت سر او خواندهایم، واجب است؟
پاسخ: اگر شک در عدالت یا یقین به عدم عدالت بعد از فراغ از نماز باشد، نمازهاى خوانده شده صحیح است و اعاده آنها واجب نیست.
سؤال 621: شرکت در نماز جمعه که از طرف دانشجویان کشورهاى اسلامى در کشورهاى اروپایى و غیر آنها برگزار مىشود و بیشتر شرکت کنندگان در آن و همچنین امام جمعه از برادران اهل سنت هستند، چه حکمى دارد؟ و در این صورت آیا خواندن نماز ظهر بعد از اقامه نماز جمعه واجب است؟
پاسخ: شرکت در آن براى حفظ وحدت و اتحاد مسلمانان اشکال ندارد و خواندن نماز ظهر واجب نیست.
سؤال 622: در یکى از شهرهاى پاکستان مدت چهل سال است که نماز جمعه برگزار مىشود. در حال حاضر شخصى بدون رعایت فاصله شرعى بین دو نماز جمعه، اقدام به برگزارى نماز جمعه دیگرى نموده که منجر به بروز اختلاف بین نمازگزاران شده است، این عمل شرعاً چه حکمى دارد؟
پاسخ: انجام هر گونه کارى که منجر به بروز اختلاف بین مؤمنین و پراکندگى صفوف آنان شود، جایز نیست، چه رسد به مثل نماز جمعه که از شعائر اسلامى و از مظاهر وحدت صفوف مسلمانان است.
سؤال 623: خطیب مسجد جامع جعفرى در راولپندى اعلام نموده که نماز جمعه به علت کارهاى ساختمانى در آن برگزار نخواهد شد، و اکنون که عملیات تعمیر مسجد به پایان رسیده، با مشکلى مواجه شدهایم و آن اینکه در فاصله چهار کیلومترى ما نماز جمعه در مسجد دیگرى اقامه مىشود. با توجه به مسافت مزبور آیا اقامه نماز جمعه در مسجد جامع جعفرى صحیح است یا خیر؟
پاسخ: اگر فاصله بین دو نماز جمعه یک فرسخ شرعى نباشد، نماز جمعهاى که بعد از نماز جمعه اول برگزار مىشود، باطل است و در صورتى که مقارن هم اقامه شوند هر دو باطل مىباشند.
سؤال 624: آیا خواندن نماز جمعه که به‌صورت جماعت اقامه مىشود، به‌طور فرادى صحیح است؟ بدین معنى که شخصى نماز جمعه را به‌صورت فرادى در کنار کسانى که آن را به نحو جماعت برگزار مىکنند، بخواند.
پاسخ: از شرایط صحّت نماز جمعه، این است که به‌صورت جماعت اقامه شود. نماز جمعه به نحو فرادى صحیح نیست.
سؤال 625: کسى که نمازش شکسته است آیا مىتواند آن را به‌صورت جماعت پشت سر امام جمعه بخواند؟
پاسخ: نماز جمعه از مأموم مسافر صحیح و مجزى از نماز ظهر است.
سؤال 626: آیا ذکر نام مبارک حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) به عنوان یکى از ائمه مسلمانان در خطبه دوم نماز جمعه واجب است؟ یا اینکه واجب است ذکر نام آن حضرت به قصد استحباب باشد؟
پاسخ: عنوان ائمه مسلمین شامل حضرت زهراى مرضیه(علیهاالسلام) نمىشود و ذکر نام مبارک آن حضرت در خطبه نماز جمعه واجب نیست، ولى تبرک جستن به ذکر نام شریف آن حضرت اشکال ندارد، بلکه امرى پسندیده و موجب اجر و ثواب است.
سؤال 627: در حالى که امام جمعه نماز جمعه را اقامه مىکند، آیا مأموم مىتواند براى خواندن نماز واجب دیگرى به او اقتدا نماید؟
پاسخ: صحّت آن، محل اشکال است.
سؤال 628: آیا خواندن خطبههاى نماز جمعه قبل از وقت ظهر شرعى صحیح است؟
پاسخ: خواندن آن قبل از زوال جایز است، ولى احتیاط آن است که قسمتى از آن در وقت ظهر باشد.
سؤال 629: اگر مأموم چیزى از خطبههاى نماز جمعه را درک نکند، بلکه فقط هنگام نماز حاضر شود و به امام جمعه اقتدا نماید. آیا نماز او صحیح و مجزى است؟
پاسخ: نماز او صحیح و مجزى است، حتى اگر امام را در رکوع رکعت آخر نماز جمعه درک کند.
سؤال 630: نماز جمعه در شهر ما یک ساعت و نیم بعد از اذان ظهر اقامه مىشود، آیا این نماز مجزى از نماز ظهر است یا اینکه اعاده آن لازم است؟
پاسخ: وقت نماز جمعه از اول زوال خورشید شروع مىشود و أحوط آن است که از اوائل عرفى زوال در حدود یکى دو ساعت به تأخیر نیفتد.
سؤال 631: کسى که توانایى رفتن به نماز جمعه را ندارد، آیا مىتواند نمار ظهر و عصر را در اوائل وقت بخواند یا اینکه باید صبر کند تا نماز جمعه تمام شود و بعد از آن نماز ظهر و عصر را بخواند؟
پاسخ: صبر کردن بر او واجب نیست و مىتواند نماز ظهر و عصر را در اول وقت بخواند.
سؤال 632: اگر امام جمعه منصوب، سالم و حاضر در محل برگزارى نماز جمعه باشد، آیا جایز است، که امام جمعه موقت را مکلّف به اقامه نماز جمعه نماید؟ آیا صحیح است به امام جمعه موقت اقتدا کند؟
پاسخ: اقامه نماز جمعه به امامت نایب امام جمعه منصوب و اقتداى امام منصوب به نائب خود اشکال ندارد.
